Arılar

Arıcı dostumuz “söz arılardan açılınca sohbet bitmez” dedi arabada. Gerçekten de öyle oldu. Yolculuğumuz bitene değin arılardan konuştuk. Arıcı dostumuzun anlattıklarını ve araştırmalarımı sizlerle paylaşmaya devam ediyorum. Önceki yazımızda arı ürünlerinden bahis açmıştık. Bu yazımızda arı ailesini/özelliklerini, mucizevi özelliklerini sizlerle paylaşmaya gayret edeceğim.

Çoğumuz arıların uzun süreli yaşadığını zannederiz. Halbuki 42 günlük ömürleri vardır. Arılar koloni halinde yaşarlar. Birileri görevlerini bitirip ölürken, kraliçe arı tarafından yumurtlanarak yeni larvalar yaşama merhaba der. Koloninin en önemli parçası ana arı/kraliçe arı, koloninin verimliliği gelişmesi için en önemli etkendir. Her kolonide tek kraliçe arı bulunur. Arıcı dostumuz kraliçe arı hakkında şunları söyledi. Bir kolonide kraliçe arı bulunmazsa koloni mutlaka bir yumurtayı sütle (arı sütüyle) besleyip geliştirerek onu kraliçe arı yapar. Kraliçe arı koloniye bir koku yayar. Bu koku kraliçe arının yumurta bırakabilmesi için erkek arılarla çiftleşmesi içindir. Kokuyu alan erkek arılar kraliçe arıyı takip ederler. En güçlü erkek arılar takibi bırakmadan devam ettirir. En sona birkaç erkek kalır ve onlar kraliçe arıyı döller. Çiftleşen erkek arı ölür. Çiftleşme sonrası ölen erkek arıların spermatozoitleri, ana arının sperm kesesinde depolanarak ana arının döllü yumurta yumurtlaması sırasında kullanılmaktadır. Ana arı, güneşli bir günde (19-30 °C), kovandan 0-5 km uzaklıkta, yerden 12-15 m yükseklikte, 8-10 erkek arı ile çiftleşir. Ergin hale geldikten sonra 3 hafta içinde çiftleşemeyen ana arılar döllenmemiş yumurta atarlar. Çiftleştikten en geç 1 hafta sonra yumurtlamaya başlarlar. Günde ortalama 1.500-2.000 adet, bir yılda 150.000-200.000 adet yumurta atarlar. Peki iki ana arı oluşursa ne olur? Aralarında kavga olur. Güçlü olan diğerini öldürür ve kovanda hakimiyetini kurar.

Erkek arıların kolonide bundan başka yani çiftleşmekten başka bir görevleri bulunmaz. Ölüm saatini beklerler. İşçi arılar erkek arıları bir köşeye atar veya kovandan dışarı çıkarırlar ya açlıktan ya da soğuktan ölürler. Arıcı dostumuz bunu söyleyince garipsedik. Demek tembel tembel oturup hımbıl hımbıl hazırı tüketip ölümü beklerler ‘ne garip bir yaşam’ diye dudak büktük. Zaten çok uzun bir yaşam süreleri de yoktur. Yaşam süreleri 21-32 gün arasıdır. Yazları en çok 2 ay yaşayabilirler.

İyi beslenen kraliçe arı 6-7 yıl kadar yaşayabilmektedir. Kraliçe arı koloninin en önemli arısıdır. Kraliçe arının başına bir şey gelse koloni mutlaka bir şekilde kraliçe arı seçer. Arıcı kovanla uğraşırken araya sıkıştırıp isteyerek veya istemeyerek kraliçe arıyı öldürebilir. Koloni mutlaka yeni bir kraliçe arıyı oluşturur. Seçtikleri arıyı diğerlerine göre daha iyi beslerler. Koloninin devamı kraliçe arıya bağlıdır. Görevi olan yumurta bırakılmazsa koloninin devamı gelmez ve koloni söner.

İşçi arılar, çiftleşme yetisi olmayan dişi arılardır. Yumurtlama dışında kovanın bütün işlerini işçi dişi arılar yapar. Her kolonide 20 binden fazla dişi arı bulunur. İşçi arıların görevleri larvadan çıkışla birlikte başlar ve yapacakları işlerin günleri bellidir. İlk üç gün petek gözlerini temizlerler. Dört ve altıncı günlerde yaşlı larvaları nektar ve polenle beslerler. Yedi on ikinci gün genç larvaları arısütüyle beslerler. On üç ve on sekizinci gün balmumu salgılar ve petek örerler. On dokuz yirmi birinci gün kovan savunması, havalandırılması, temizliği, nektarın alınması ve olgunlaştırılması, polenin petek gözlerine depolanması işini yaparlar. Yirmi ikinci günden ölene kadar nektar, polen, propolis ve su temini yaparlar. Koloninin tüm beslemesinden işçi arılar sorumludur. İşçi arılar yavruları beslerken bireyin cinsiyeti ve kuluçka yaşına göre bu kaliteyi ayarlar.

Bal arılarının kafası üzerinde bulunan 3 basit göz ışığın şiddetinin ölçülmesi ve polarize olan güneş ışığının görülmesi için kullanılır. Bu sayede arılar, Güneş’in yerini ve açısını tespit etmekte, Güneş ilerledikçe kovanda arılara yapacakları tarifin yönünde düzeltme yaparak hedefin yönünü hatasız olarak belirleyebilmektedirler.

Arının bir dakikada aldığı yol 400 m / dk’dır (25 km / saat). Arı, 5 km yol almakiçin 12 dakika uçar. Bal arıları kovan içi ve dışı faaliyetleri (sevinç, mesaj, temizlik) için dans yaparak iletişim kurarlar. Arazide besin kaynağını bulan işçi arılar bu besinin yerini, çeşidini ve miktarını petek üzerinde yaptığı dans ile diğer arılara bildirmektedir. Bal arıları temelde, besin kaynağını birbirlerine bildirmek için Dairesel Dans ve Kuyruk Sallama Dansı yapmaktadırlar.

Bal arıları, kovanın enerji kaynağı gereksinimi için çiçeklerden veya bazı bitkilerin salgılarından nektar ve polen toplarlar. Bir işçi arı günde yaklaşık 10-24 kez nektar seferi yapar ve her sefer 40-50 mg nektar taşır. Kovana getirilen polen, petek gözüne boşaltıldıktan sonra kovan iç hizmetinde görevli arılar getirilen poleni petek gözüne yayar ve dili ile nemlendirir. Böylece polene bal, nektar ve ağız salgısı eklenmiş olup Kovan içindeki çatlakların kapatılması, kovan içi ve petek gözlerinin dezenfekte edilmesi için bal arıları bitkilerin tomurcuklarından propolis toplamaktadır. Her propolis seferinde toplanan 10 mg propolis için 15-16 dakika zaman harcanır.

Bal arıları bireysel su ihtiyacı dışında kovan sıcaklığı ve neminin ayarlanması, balın yumuşatılması ve larvalara besin hazırlanması için su toplarlar. Su taşıyan arılar günde 50-100 sefer yaparlar ve her seferde 50 mg su taşırlar. Bir koloninin günlük su gereksinimi 200 g civarındadır.

Kolonilerde petek örme işlemi işçi arılar tarafından yapılır. İşçi arılar, karın halkalarının alt kısmında bulunan 4 çift balmumu salgı bezinde üretilen balmumu ile petek gözlerini örerler. Petek gözleri yavru üretimi, bal ve polen depolama üniteleri olarak yaşamsal öneme sahiptir.   ( https://arilarvarsa.org)

Kanatlar çok ince zar şeklinde olup iki çifttir. Uçuşta arka kanatlardaki kanca sayesinde ikisi birlikte çalışır, uçuşu ve uçuşu yönlendirmeyi de sağlar. Arının uçuş sırasındaki hızı saatte 50 kilometreye yaklaşır.

Arıları diğer bazı hayvanlardan üstün kılan özelliklerinden bazıları şöyledir:

 – Bir kilo bal için 40 bin arının 6 milyon kez çiçeğe konması gerekir. 

 – Dünyanın en hızlı bilgisayarlarından biri saniyede 16 milyar aritmetik işlem yapabilir. Bal arısı ise aynı sürede daha az enerji harcayarak 10 trilyonluk işlem yapma kapasitesine sahiptir.

– 10 mikrovattan daha az enerji tüketen bal arısının beyni, günümüzde üretilen en verimli bilgisayardan 100 milyon kat daha üstündür.

– Bal arıları bir peteği doldurabilmek için 100 milyon çiçeğin nektarını toplayabilir ve 100 bin kilometre boyunca kanat çırpabilir.

– Bir koloninin bir kilogram bal üretebilmesi için dünyanın etrafını 6 kez dönmeye eşdeğer bir uçuş yapması, bir arının dünyanın çevresini dönmesi için yaklaşık 25 kilogram bal tüketmesi gerekir.

– Uçan bir arının her kilometrede, enerji için yarım miligram (gramın 2 binde biri) bala ihtiyacı bulunur. Bir arı bir litre balla 25 kilometre hızla ve saniyede 200-250 kez kanat çırparak 3 milyon kilometre kat edebilir.

– Kraliçe arının bir günde yumurtladığı yumurta ağırlığı, kendi ağırlığının 20 katına erişebilir.

– Arı, vücut ağırlığının 330 katı yük çekebilir.

– Bir petek gözünün derinliği 12 milimetre, duvarlarının kalınlığı ise milimetrenin 20’de biri kadardır. Buna rağmen bal ile doldurulduğunda petek hiçbir zarar görmez.                              – Bir işçi arı, 42 günlük hayatı boyunca çay kaşığının 12’de biri kadar bal yapabilir.           – Bir bal arısı, bir seferlik polen toplama gezisinde 50-100 çiçeği ziyaret eder.                      – Arılar, birbirleriyle dans ederek iletişim kurar. Bal arası dans ederek diğer bal arısına nektar ve polenin nerede olduğunu işaret eder.                                                                     – Arılar mavi rengi ayırt edebilir, ancak kırmızıyı, koyu gri ve siyah olarak algılar.                   – Bal arıları dakikada 11 bin 400 kez kanat çırpar, bu da vızıltı sesinin nedenidir. (https://www.trthaber.com/haber/yasam/arilarin-sirli-dunyasi-3322.html#:~:text=Bir%20ar%C4%B1%20bir%20litre%20balla,a%C4%9F%C4%B1rl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n%C4%B1n%20330%20kat%C4%B1%20y%C3%BCk%20%C3%A7)

Bu üç yazımızda arılarla ilgili Kuran’da geçen ayetler ve açıklamaları, arı ürünleri, arı ailesini/görevlerini ve arıların diğer hayvanlardan ayrıcalıklı özelliklerini paylaşarak arılarla ilgili yazımızı tamamlıyoruz.  Arıcı dostumuzun dediği gibi ‘arılarla ilgili söz bitmez’. Ama şu bir gerçek ki sözün bitmediği kadar varmış. Arılar Allah’ın insanlara verdiği en önemli nimetlerden biridir. “Arı varsa hayat vardır” sözünün ne kadar doğru olduğunu bir kez daha gördük ve anladık. Biz özet bir biçimde bu varlık ve ürünlerini sizlerle paylaştık ve mucizevi özellikleri birlikte gördük. 

( https://www.kayserianahaber.com/yol-sohbetleri-3-arilar-_m5420.html )